“Draagmoeder: een wonderlijke keuze van liefde en lef” is geschreven door Marion Middendorp voor Peuteren.nl.
Definitie draagmoederschap
Draagmoederschap betekent dat een vrouw vrijwillig een zwangerschap draagt voor iemand anders die zelf geen kind kan dragen, met de intentie het kind na de geboorte aan die ouder(s) over te dragen. Het kan gaan om een genetisch eigen kind van de wensouder(s) of van de draagmoeder, afhankelijk van de vorm van draagmoederschap.
Sommige keuzes in het leven zijn bijzonder. Draagmoeder worden is daar zonder twijfel één van. Misschien heb je er weleens iets over gehoord: een vrouw die zwanger is, niet voor zichzelf, maar voor een ander. Het is echte realiteit en een intens bijzonder proces. Want draagmoederschap draait niet alleen om een zwangerschap, maar vooral om vertrouwen, toewijding en diepe verbondenheid. Of je nu nieuwsgierig bent omdat je zelf geen kind kunt dragen, of omdat je je afvraagt hoe het zou zijn om zoiets te doen voor iemand anders: het onderwerp verdient meer dan alleen droge feiten. Het gaat namelijk over mensen. Over verlangens. En over keuzes die alles veranderen.
Maar wat ís een draagmoeder precies? En hoe werkt dat in Nederland, waar de wet nogal streng is? Kun je zomaar draagmoeder worden? Wat kost het? En waarom zou iemand dat eigenlijk willen doen?
Wat is een draagmoeder eigenlijk precies?
Een draagmoeder is een vrouw die een kind draagt voor iemand anders. Het kindje is bedoeld voor de wensouder(s), die zelf geen zwangerschap kunnen of willen doormaken. Er zijn twee vormen: bij laagtechnologisch draagmoederschap gebruikt de draagmoeder haar eigen eicel (en is dus genetisch moeder), en bij hoogtechnologisch draagmoederschap komt het embryo van de wensouders zelf – bijvoorbeeld via IVF – en draagt de draagmoeder het puur uit lichamelijke liefde, zonder genetisch verwantschap. In Nederland is alleen die laatste variant goed begeleid mogelijk.
Een draagmoeder is dus géén ‘verhuurde baarmoeder’. Het is iemand die vanuit overtuiging, liefde of verbondenheid besluit om haar lichaam tijdelijk ter beschikking te stellen aan een ander gezin. Vaak gebeurt dit voor mensen die ze goed kennen, zoals een zus, vriendin of familielid. Want draagmoederschap draait om méér dan biologie. Het vraagt vertrouwen, openheid en een ijzersterke onderlinge band.
Waarom zou iemand draagmoeder willen worden?
Het is een logische vraag. Waarom zou je negen maanden zwanger willen zijn, inclusief kwaaltjes, risico’s en de zware bevalling – om daarna het kindje af te staan? Toch zijn er vrouwen die dit met hart en ziel doen. Niet voor het geld (want commercieel draagmoederschap is in Nederland verboden), maar omdat ze echt iets willen betekenen. Ze doen het omdat ze weten hoe bijzonder het is om een kind te krijgen, en dat geluk willen ze delen. Of omdat ze iemand heel dierbaar willen helpen een droom te verwezenlijken. Sommige vrouwen zeggen: “Ik wist dat ik klaar was met mijn eigen gezin, maar mijn lichaam kon nog iets moois doen voor iemand anders.”
Het is een daad van oprechte verbondenheid. En ja, soms ook van zelfoverstijging. Want je weet dat je de baby niet zelf houdt en tóch investeer je alles wat je hebt, met liefde en zorg. Het is misschien wel een van de meest altruïstische keuzes die je kunt maken.
Hoe kom je in aanmerking voor draagmoederschap?
Voor wensouders is de zoektocht naar een draagmoeder vaak een emotionele reis. In Nederland mag je geen advertentie plaatsen of iemand betalen om zwanger te worden voor jou – dat valt onder het verbod op commercieel draagmoederschap. De meeste draagmoederschappen ontstaan daarom binnen bestaande relaties: een vriendin, zus, of bekende die het aanbod doet. Voor onbekenden is het dus lastiger.
Toch zijn er klinieken in Nederland die onder strikte voorwaarden bereid zijn om draagmoederschap te begeleiden. Voorwaarde is onder andere dat de wensouders zelf het genetisch materiaal leveren (dus eicel en/of zaadcel) en dat er een medische reden is waarom de zwangerschap niet zelf gedragen kan worden. Denk aan een verwijderde baarmoeder, een ernstige aandoening of een levensbedreigend risico voor moeder of kind. Geestelijke redenen kunnen soms ook gelden, maar worden zwaarder beoordeeld.
Kun je zomaar draagmoeder worden?
Nee, zeker niet. Draagmoeder worden is geen spontane beslissing die je van de ene op de andere dag neemt. Klinieken en begeleiders kijken streng naar je gezondheid, psychische stabiliteit, motivatie en persoonlijke situatie. Je moet lichamelijk geschikt zijn om veilig zwanger te kunnen worden én bevallen. Ook wordt verwacht dat je je eigen gezin al ‘af’ hebt, dus dat je al kinderen hebt die gezond zijn opgegroeid – zodat je weet waar je aan begint. Psychologische screening maakt vaak deel uit van het traject. Niet om je af te schrikken, maar om te zorgen dat iedereen echt begrijpt wat deze reis inhoudt. Want het is geen kleine gunst, maar een levensveranderende beslissing.
Daarnaast is het belangrijk dat je voldoende tijd hebt om te herstellen, én de mentale ruimte om na de bevalling afscheid te nemen van het kindje dat je gedragen hebt. Sommige vrouwen ervaren dit als zwaar, anderen juist als betekenisvol. Dat verschilt per persoon – en daarom is begeleiding zo belangrijk.
Hoe ziet de procedure eruit?
Als het tot een match komt tussen draagmoeder en wensouders, volgt een zorgvuldig medisch traject. Bij hoogtechnologisch draagmoederschap (de vorm die meestal wordt gekozen) wordt er via IVF een embryo gecreëerd uit de eicel en zaadcel van de wensouders, of met gebruik van een donor. Dit embryo wordt dan in de baarmoeder van de draagmoeder geplaatst. Als de innesteling lukt, is ze zwanger, maar wettelijk gezien blijft zij de moeder tot na de geboorte.
Pas ná de bevalling kan het juridisch ouderschap overgedragen worden. In Nederland moet de draagmoeder eerst het kind erkennen (als moeder), waarna er via adoptie of gerechtelijke procedures gezagswisseling plaatsvindt. Dit maakt het ingewikkeld, want de draagmoeder heeft in eerste instantie altijd wettelijk zeggenschap. Daarom is wederzijds vertrouwen zó essentieel: er is geen juridisch contract dat alles dichttimmert.
Wat kost draagmoederschap eigenlijk?
Omdat commercieel draagmoederschap verboden is, mag een draagmoeder in Nederland geen financiële vergoeding krijgen voor haar ‘dienst’. Wat wel mag: een redelijke onkostenvergoeding. Denk aan reiskosten, zwangerschapskleding, eventuele kinderopvang voor haar eigen kinderen, medische kosten die niet worden vergoed, of gederfde inkomsten als ze moet stoppen met werken. Alles moet goed worden vastgelegd, en de bedragen moeten in verhouding staan tot de werkelijke uitgaven.
De totale kosten voor wensouders variëren dus sterk. Bij een IVF-traject komen er medische kosten bij, net als juridische begeleiding en psychologische screening. In de praktijk loopt dit op tot duizenden euro’s en vaak moeten wensouders een deel zelf betalen. Het is dus géén goedkoop proces, maar voor veel mensen is het elke euro waard. Je betaalt niet voor een baby, maar voor de begeleiding van een complex proces vol ethische, medische en emotionele lagen.
Is het in het buitenland makkelijker geregeld?
In sommige landen – zoals de VS, Canada en Oekraïne – is commercieel draagmoederschap wél toegestaan. Dit betekent dat je een draagmoeder kunt ‘inhuren’, vaak via een bureau. Het kind is dan juridisch direct van de wensouders. Toch kleven hier risico’s aan. Behalve dat het een kostbare aangelegenheid is (denk: 50.000 euro of meer), loop je ook kans op juridische problemen bij terugkeer naar Nederland. De overheid stelt steeds strengere eisen aan erkenning en registratie van buitenlandse draagmoederkinderen. Bovendien wringt het soms ethisch: mag je draagmoederschap ooit als verdienmodel benaderen?
Veel Nederlandse wensouders kiezen daarom voor een kleinschaliger, persoonlijker traject in eigen land – ondanks de juridische hobbels. Het geeft meer controle, meer verbondenheid, en voelt minder commercieel. Maar het vraagt ook meer geduld, openheid en samenwerking.
Hoe ervaart een draagmoeder dit alles zelf?
Voor veel draagmoeders is het een intens proces. Niet alleen fysiek, met alle bekende kwaaltjes van een zwangerschap, maar ook emotioneel. Je draagt immers een kind bij je dat je straks niet zelf opvoedt. Voor sommige vrouwen is dat moeilijk. Voor anderen juist een bron van trots. Ze voelen zich niet ‘leeg’ na de geboorte, maar juist vervuld, omdat ze iets groots hebben mogen geven. De band met de wensouders blijft vaak bestaan, en het kindje groeit op met het verhaal van liefde en hulp op maat. Niet stiekem, maar open en eerlijk.
Toch is het belangrijk om te benoemen dat het geen ‘makkelijk’ pad is. Draagmoeder zijn vraagt meer dan een gezonde baarmoeder. Het vraagt mentale kracht, open communicatie en een groot hart. Het is dus belangrijk om goed begeleid te worden, niet alleen tijdens, maar ook na de zwangerschap.
Tot slot: een reis van drie harten
Draagmoederschap is geen quick fix. Het is een langdurige, intens persoonlijke reis. Voor de wensouders. Voor de draagmoeder. En uiteindelijk voor het kindje. Iedereen verdient het om met respect, zorg en aandacht begeleid te worden. En bovenal: het vraagt om vertrouwen. In elkaar. In het proces. En in het idee dat liefde soms vele vormen aanneemt, ook die van een baarmoeder die tijdelijk gedeeld wordt.
Lees ook
—
Bronvermelding
Afbeelding: 123rf.com
