Spelend opruimen met je peuter – zo maak je opruimen leuk!

“Spelend opruimen: zo maak je opruimen fijn!” is door Marion Middendorp geschreven voor Peuteren.nl

Spelen is leuk, maar voor je het weet lijkt je huis op een soort speelgoedwinkel die ontploft is. Overal liggen blokken, knuffels, auto’s en poppen verspreid. Als ouder moet je soms een soort survivalparcours afleggen om van de bank naar de keuken te komen: een hink-stap-sprong over de Duplo, een sprongetje langs de poppenwagen en onderweg nog even een bal ontwijken. Het hoort erbij, maar leuk is anders. Toch wil je het liefst een beetje orde bewaren in de chaos, zodat je woonkamer geen permanente speelkamer wordt. En daar komt het mooie: opruimen kan je kind spelenderwijs leren. Hoe jonger je ermee begint, hoe meer het straks vanzelfsprekend wordt. Misschien lijkt het in eerste instantie alsof je kindje er weinig van oppikt, maar vergis je niet: juist op jonge leeftijd worden de eerste zaadjes geplant.

Waarom opruimen goed is voor je kind

Opruimen is niet alleen handig voor jou, het is ook goed voor je kind. Tijdens het opruimen oefent je peuter vaardigheden waar hij de rest van zijn leven profijt van heeft. Denk aan sorteren: welk blokje hoort in welke doos? Maar ook tellen komt aan bod, want hoeveel autootjes moeten er nog de bak in? Daarnaast traint je kind zijn motoriek door voorwerpen op te pakken, te tillen of op elkaar te stapelen. En dan is er nog het sociale stukje: samen opruimen geeft je peuter een gevoel van betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Hij merkt dat zijn bijdrage ertoe doet, en dat is weer goed voor zijn zelfvertrouwen. Opruimen wordt zo niet een vervelende verplichting, maar een klein leerzaam momentje dat je samen deelt.

Maak er een spelletje van

De kunst is om opruimen leuk te maken. Je peuter ziet de lol er niet van in als hij simpelweg commando’s krijgt: “Ruim je blokken op!” werkt zelden motiverend. Maar zodra je er een spelletje van maakt, verandert alles. Zet bijvoorbeeld een timer en roep samen: “Klaar voor de opruimrace?” Wie het eerst alle blokjes in de doos heeft gedaan, wint. Of zing een vrolijk opruimliedje terwijl jullie bezig zijn. Je zult merken dat je peuter sneller in beweging komt als hij spelenderwijs wordt uitgedaagd. Ook rollenspel werkt goed: laat je kind de baas zijn die jou vertelt waar de knuffels moeten liggen. Zo krijgt hij niet het gevoel dat hij alleen maar opdrachten uitvoert, maar dat het écht samen gaat.

Complimenten werken beter dan correcties

De kans dat je peuter alles netjes op de juiste plek legt, is klein. Soms belandt er een autootje in de knuffeldoos of een blokje in de keukenkast. Het is verleidelijk om hem daarop te wijzen, maar beter is het om vooral te benoemen wat goed gaat. Een complimentje als: “Wat fijn dat je zo helpt!” doet wonderen. Je kind voelt zich gezien, gewaardeerd en krijgt plezier in het helpen. Dat verkeerde blokje corrigeer je later wel, zonder er een punt van te maken. Opruimen draait in deze fase niet om perfectie, maar om het aanleren van een positieve houding. Hoe vaker je kind merkt dat zijn inzet beloond wordt met jouw aandacht en trots, hoe groter de kans dat hij het ook de volgende keer enthousiast oppakt.

Kleine stapjes en vaste gewoontes

Verwacht niet dat je peuter meteen een hele kamer opruimt. Begin met kleine stapjes. Eerst samen de knuffels, daarna de blokken. Zo blijft het overzichtelijk. Maak er ook een vast ritueel van. Bijvoorbeeld altijd opruimen voor het eten of vlak voor bedtijd. Peuters houden van voorspelbaarheid en weten daardoor precies wat er van hen verwacht wordt. Door er een dagelijkse routine van te maken, groeit opruimen uit tot een vanzelfsprekend onderdeel van de dag. En hoe meer structuur, hoe minder strijd. Na verloop van tijd merk je dat je kind uit zichzelf begint: “Mama, blokken opruimen!” en dat is een heerlijk moment van trots voor jullie allebei.

Houd het luchtig

Tot slot: maak het jezelf en je kind niet te moeilijk. Het doel is niet dat je huis er altijd piekfijn bijstaat, maar dat je peuter spelenderwijs leert opruimen en verantwoordelijkheid neemt. Soms blijft er gewoon een blokje onder de bank liggen, of staat de knuffelwagen midden in de kamer. Dat is niet erg. Geniet vooral van het proces en de kleine succesjes. Hoe meer plezier je kind ervaart, hoe meer hij leert dat opruimen bij het leven hoort. En jij? Jij houdt er een gezelligere woonkamer aan over én een peuter die stap voor stap groeit in zelfstandigheid. Een win-win-win, zoals je ze niet vaak tegenkomt.

Zingend opruimen

Wanneer jullie samen opruimen, kan Het opruimlied een speelse boost geven aan het hele ritueel. In dit vrolijke liedje wordt opruimen op een leuke manier gestimuleerd. De pakkende melodie en eenvoudige tekst nodigen uit om mee te zingen, waardoor het moment verandert in een feestelijk samenspel in plaats van een karwei. Spreek samen de regels, zing uit volle borst en gebruik het opruimen van voorwerpen als ‘danspasjes’ – een blok in de doos is meteen ook een stapje opzij. Zo wordt opruimen een vrolijk mini-optreden waarbij je peuter niet alleen helpt, maar ook actief meebeleeft en dát maakt alles leuker voor jullie beiden.