“Zwangerschapsdiabetes of diabetes gravidarum: wat betekent het voor jou en je kindje?” is door Marion Middendorp geschreven voor Peuteren.nl
Een zwangerschap brengt vaak een mengeling van vreugde, spanning en veranderingen met zich mee. Je lichaam past zich in razend tempo aan om een nieuw leven te laten groeien, en meestal gaat dat vanzelf goed. Toch zijn er situaties waarin de natuur wat extra begeleiding vraagt. Zwangerschapsdiabetes, ook wel diabetes gravidarum genoemd, is daar een voorbeeld van. Het komt voor bij zo’n twee tot vijf procent van de zwangere vrouwen in Nederland en ontstaat meestal vanaf de 24e week. Het gaat om een tijdelijke verstoring van de bloedsuikerregulatie die weer verdwijnt na de bevalling. Maar tijdelijk of niet, het vraagt wel om aandacht, omdat het gevolgen kan hebben voor zowel moeder als kind.
Wat gebeurt er in je lichaam bij zwangerschapsdiabetes?
Tijdens de zwangerschap maakt je lichaam hormonen aan die ervoor zorgen dat je kindje kan groeien en dat je zwangerschap goed verloopt. Deze hormonen hebben echter ook invloed op de manier waarop je lichaam omgaat met glucose, de brandstof die we uit voeding halen. Je lichaam wordt als het ware wat minder gevoelig voor insuline, het hormoon dat de bloedsuikerspiegel reguleert. Bij de meeste vrouwen kan de alvleesklier dit compenseren door extra insuline aan te maken, maar bij sommigen lukt dat niet voldoende. Het gevolg: een te hoge bloedsuikerspiegel.
Een hoge bloedsuikerspiegel merk je zelf vaak niet meteen. Soms heb je meer dorst of moet je vaker plassen, maar veel vrouwen ervaren nauwelijks klachten. Daarom wordt er vanaf het tweede trimester regelmatig een glucosetest gedaan. Daarmee kan tijdig worden vastgesteld of er sprake is van zwangerschapsdiabetes, zodat er maatregelen genomen kunnen worden.
Wat betekent dit voor je kindje?
Wanneer jouw bloedsuikerspiegel langdurig te hoog is, heeft dat ook invloed op je baby. Via de placenta komt er namelijk extra glucose bij de baby terecht. Zijn lichaam reageert daarop door meer insuline aan te maken, wat ervoor zorgt dat hij sneller groeit en soms een hoger geboortegewicht heeft. Dat noemen artsen macrosomie. Dit klinkt misschien als iets positiefs – een flinke baby – maar het kan de bevalling bemoeilijken en de kans op een keizersnede vergroten.
Daarnaast kan een baby die in de baarmoeder gewend is aan hoge suikerwaarden na de geboorte ineens te maken krijgen met een sterke daling van zijn bloedsuiker. Dat kan gevaarlijk zijn en maakt dat sommige baby’s tijdelijk in het ziekenhuis worden opgenomen om hun bloedsuikerspiegel te stabiliseren. Verder kan een te hoge glucosewaarde in een vroeg stadium van de zwangerschap, wanneer organen zich ontwikkelen, de kans op afwijkingen vergroten. Het is dus van groot belang dat de bloedsuiker zo goed mogelijk onder controle blijft.
En wat betekent het voor jou als moeder?
Voor jou als zwangere vrouw kan zwangerschapsdiabetes verschillende gevolgen hebben. Je hebt meer kans op een zware of gecompliceerde bevalling door het hogere geboortegewicht van je kind. Soms wordt de bevalling daarom ingeleid of is een keizersnede noodzakelijk. Daarnaast verhoogt een hoge bloedsuikerspiegel het risico op infecties, bijvoorbeeld in de blaas, nieren of baarmoeder. Dat maakt dat je je sneller vermoeid of ziek kunt voelen, wat tijdens de zwangerschap extra zwaar kan zijn.
Een ander risico waar steeds meer aandacht voor is, is dat van een postnatale depressie. Onderzoek laat zien dat vrouwen met zwangerschapsdiabetes vaker kampen met sombere gevoelens na de bevalling. Het lijkt erop dat de lichamelijke ontregeling en de stress die dit met zich meebrengt hieraan bijdragen. Tenslotte vergroot zwangerschapsdiabetes ook je kans om later in je leven type 2 diabetes te ontwikkelen. Dit betekent dat je ook na de bevalling alert moet blijven op je gezondheid.
Hoe wordt zwangerschapsdiabetes vastgesteld?
De standaardmethode om zwangerschapsdiabetes op te sporen is de glucosetest, ook wel orale glucosetolerantietest genoemd. Hierbij drink je een suikerhoudende vloeistof en wordt er op verschillende momenten bloed afgenomen om te meten hoe je lichaam reageert. Blijkt uit de uitslag dat je bloedsuikerspiegel te hoog blijft, dan krijg je de diagnose zwangerschapsdiabetes.
Deze test wordt meestal afgenomen rond de 24e week, maar als er risicofactoren zijn – bijvoorbeeld overgewicht, een eerdere zwangerschap met zwangerschapsdiabetes of een familiegeschiedenis met diabetes – kan de test eerder worden gedaan. De uitslag geeft de arts of verloskundige een duidelijk beeld van hoe jouw lichaam omgaat met suiker en of er maatregelen nodig zijn.
Wat kun je zelf doen om de bloedsuiker te reguleren?
De eerste stap in de behandeling van zwangerschapsdiabetes is vaak een aanpassing in de leefstijl. Gezonde voeding speelt daarbij een belangrijke rol. Het gaat niet om streng diëten, maar om het maken van keuzes die de bloedsuiker stabiel houden. Denk aan het spreiden van maaltijden over de dag, het beperken van snelle suikers en het kiezen van volkorenproducten. Ook voldoende beweging helpt om je bloedsuiker beter in balans te houden. Een dagelijkse wandeling of rustige fietstocht kan al verschil maken.
In veel gevallen is deze aanpak voldoende om de bloedsuikerwaarden op peil te houden. Soms is er echter toch extra ondersteuning nodig en schrijft de arts insuline voor. Dit klinkt vaak spannend, maar het is een veilige manier om ervoor te zorgen dat jouw lichaam en je baby niet te veel blootstaan aan hoge suikerwaarden. Belangrijk is dat je deze stappen niet alleen hoeft te zetten: je verloskundige of diabetesverpleegkundige begeleidt je nauwkeurig en geeft adviezen die passen bij jouw situatie.
Wat betekent dit na de bevalling?
Het geruststellende nieuws is dat zwangerschapsdiabetes meestal direct na de bevalling verdwijnt. Zodra de placenta is geboren, verdwijnen de hormonen die de insulinegevoeligheid verstoren en normaliseert de bloedsuikerspiegel weer. Voor veel vrouwen voelt dit als een opluchting. Toch blijft er reden om alert te zijn. Je hebt namelijk meer kans om later in je leven diabetes type 2 te ontwikkelen. Daarom wordt vaak geadviseerd om regelmatig je bloedsuiker te laten controleren, ook als je je goed voelt.
Voor je kindje geldt dat hij, doordat hij in de baarmoeder gewend is geraakt aan hogere suikerwaarden, een verhoogd risico heeft om later ook problemen met de bloedsuiker te ontwikkelen. Dat is geen zekerheid, maar wel een reden om samen bewust te kiezen voor een gezonde leefstijl in het gezin. Door als ouders zelf gezonde gewoontes voor te leven, geef je je kind de beste kans om later sterk en gezond op te groeien.
Emotionele impact: meer dan een medische term
Naast de lichamelijke gevolgen heeft zwangerschapsdiabetes ook een emotionele kant. Voor veel vrouwen voelt het alsof hun lichaam hen in de steek laat, juist op een moment dat je alles voor je kind goed wilt doen. Het kan schuldgevoelens oproepen of zorgen geven over de toekomst. Het is belangrijk om te weten dat je er zelf niets aan kunt doen: zwangerschapsdiabetes is geen gevolg van verkeerd eten of te weinig bewegen, maar ontstaat door hormonale veranderingen waar je geen invloed op hebt.
Daarom is steun zo waardevol. Praat met je partner, familie of vrienden over je zorgen. En wees niet bang om vragen te stellen aan je zorgverleners. Hoe beter je begrijpt wat er in je lichaam gebeurt, hoe minder machteloos je je zult voelen. Veel vrouwen ervaren dat het actief meewerken aan hun behandeling – bijvoorbeeld door bewust te kiezen voor gezonde voeding – juist een gevoel van kracht geeft.
Lees ook
Mag ik sushi eten nu ik zwanger ben?
FAS: wat je moet weten over deze onzichtbare handicap
Zwangerschapscontroles: wat gebeurt er allemaal?
Bronvermelding
Afbeelding: 123rf.com
