Het laatste moment met je kindje – liefdevol afscheid nemen

“Het laatste moment met je kindje – afscheid nemen in liefde” is door Marion Middendorp geschreven voor Peuteren.nl

Er zijn momenten in het leven die je nooit wilt meemaken, maar soms toch werkelijkheid worden. Het verliezen van je kindje is misschien wel de meest hartverscheurende ervaring die ouders zich kunnen voorstellen. En toch zijn juist de laatste momenten samen vaak de meest waardevolle. Het is de tijd waarin je afscheid neemt, maar ook waarin je herinneringen maakt die je voor altijd met je meedraagt. In dit artikel gaan we dieper in op hoe je die kostbare tijd intens kunt beleven. Niet om het verdriet weg te nemen – want dat kan niemand – maar wel om houvast te bieden en je te laten zien dat je ook in het donkerste uur lichtpuntjes kunt vinden.

Vasthouden, knuffelen en voelen

Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar voor veel ouders is het zien, aanraken en vasthouden van hun overleden kindje een eerste belangrijke stap in het afscheid. Je mag je kindje knuffelen, strelen en tegen je aan houden, net zoals je dat gedaan zou hebben als hij had geleefd. Laat je niet haasten: neem de tijd. Kijk naar elk detail: de kleine vingertjes, de zachte haartjes, dat grappige neusje.

Sommige ouders ervaren deze momenten als intens verdrietig, maar ook als helend. Je kunt nog even je liefde laten zien, je warmte delen, fluisteren wat je hem altijd had willen zeggen. Hoe moeilijk ook, juist dit lichamelijke contact kan helpen bij de verwerking van je verlies.

De laatste verzorging – samen of uit handen geven

Bij het afscheid hoort vaak ook de laatste verzorging. Je kunt ervoor kiezen dit zelf te doen, of samen met de verloskundige, verpleegkundige of uitvaartbegeleider. Het wassen, insmeren met een zachte babyolie en het aankleden in de mooiste kleertjes kan veel troost geven. Je behandelt je kindje met dezelfde zorg en tederheid als je bij zijn eerste badje zou doen.

Religieuze rituelen of symbolische handelingen kunnen hier ook een plek krijgen. Misschien wil je een gebed uitspreken, een liedje zingen of een gedicht voorlezen. Het zijn kleine dingen die het moment persoonlijk maken en die je helpen om je kindje écht een plekje in je hart te geven.

Opbaren: thuis of niet?

Een keuze die ouders moeten maken, is of ze hun kindje thuis willen opbaren of in een uitvaartcentrum. Thuis opbaren klinkt misschien eng of confronterend, maar veel ouders ervaren het juist als warm en vertrouwd. Je kindje is dicht bij je, in zijn eigen bedje of wiegje, en je kunt elk moment bij hem zijn.

Met behulp van speciale koeltechnieken kan dit op een veilige manier. Het voordeel is dat je afscheid nemen in alle rust kunt doen: even zitten naast zijn bedje, een verhaaltje voorlezen, zijn handje vasthouden. Ook familie en vrienden kunnen op een natuurlijke manier langskomen om gedag te zeggen. Voor sommigen voelt dit intiemer dan een bezoek aan een rouwcentrum.

Foto’s maken – herinneringen voor later

Foto’s kunnen een enorme betekenis krijgen. Misschien voelt het in het moment onnatuurlijk of zelfs ongepast, maar veel ouders zijn achteraf dankbaar dat ze beelden hebben. Het is vaak het enige tastbare dat overblijft.

Je kunt foto’s maken van je kindje alleen, maar ook samen met jullie als ouders, broertjes en zusjes of grootouders. Detailfoto’s – een handje in een volwassen hand, een voetje in een sokje – worden vaak het meest gekoesterd. Zwart-witfoto’s zijn soms mooier als de huid verkleurt of kwetsbaarder wordt.

Twijfel je of je zelf wilt fotograferen? Er bestaan organisaties die kosteloos professionele foto’s maken van overleden kindjes. Deze beelden worden met grote zorg en liefde gemaakt en zijn voor veel ouders later van onschatbare waarde.

Hand- en voetafdrukjes

Naast foto’s kan het maken van afdrukjes een bijzondere herinnering opleveren. Met verf, klei of gips kun je de kleine handjes en voetjes vastleggen. Deze afdrukken kunnen later een plek krijgen in een lijstje, een sieraad of zelfs op een gedenksteen. Het is een tastbare herinnering die je altijd kunt aanraken, ook wanneer de tijd verstrijkt.

Een lokje haar

Als je kindje al haartjes had, kun je een klein plukje afknippen. Voor sommige ouders is dit een ontroerend aandenken, dat ze bijvoorbeeld bewaren in een medaillon of herinneringsdoos. Het lijkt misschien een klein gebaar, maar het kan later een groot gevoel van verbondenheid geven.

Bewaar wat je dierbaar is

Een sokje, een mutsje, een naambandje uit het ziekenhuis, de eerste knuffel… het zijn kleine dingen die samen een groot verhaal vertellen. Alles wat herinnert aan het bestaan van je kindje kan later van grote waarde zijn. Veel ouders kiezen ervoor een speciale herinneringsdoos te maken waarin al deze spullen een plek krijgen. Het kan troost geven om zo nu en dan die doos te openen, te ruiken, te voelen, en je even dichtbij hem te wanen.

Geef je kindje een eigen plek

Een kindje dat te vroeg is gegaan, blijft voor altijd deel van jullie leven. Het helpt om hem een naam en een eigen plek te geven. Spreek over hem, vertel familie en vrienden hoe hij eruitzag, hoe hij rook of hoe zacht zijn huidje was. Door hem woorden en herinneringen mee te geven, maak je hem zichtbaar voor de mensen om je heen.

Ook een gedenkplekje in huis – een kaarsje, een foto, een steen – kan steun bieden. Het hoeft niet groot of opvallend te zijn, als het maar bij jullie voelt als ‘van hem’.

Schrijven om niet te vergeten

De eerste dagen na het verlies gaan vaak als een waas voorbij. Je moet veel regelen, terwijl je emoties alle kanten opschieten. Schrijven kan dan een manier zijn om houvast te vinden. Een dagboekje met woorden, zinnen of zelfs alleen steekwoorden helpt om herinneringen vast te leggen. Later kan dit van onschatbare waarde zijn, omdat je zo details bewaart die je anders misschien zou vergeten.

Vier ook zijn geboorte

Een kindje dat overlijdt, is evengoed geboren. Zijn komst mag gevierd worden, hoe kort zijn leven ook duurde. Beschuit met muisjes eten, zijn naam opschrijven, een kaarsje branden – het zijn manieren om te zeggen: hij was er, hij hoort bij ons. Het kan vreemd voelen, vieren en rouwen tegelijk, maar juist die combinatie geeft ruimte aan alle gevoelens die bij dit moment horen.

Broertjes, zusjes en afscheid nemen

Vergeet ook de andere kinderen niet. Zij hebben vaak uitgekeken naar de komst van hun nieuwe broertje of zusje en verdienen een rol in het afscheid. Kinderen begrijpen meer dan je denkt en hebben vaak een eerlijke, onbevangen manier van omgaan met de dood. Laat ze hun broertje of zusje zien, hem aanraken of een tekening voor hem maken.

Door hen erbij te betrekken, maak je het verlies bespreekbaar in het hele gezin. Het voorkomt dat zij later het gevoel hebben buitengesloten te zijn.

Laat ook anderen afscheid nemen

Voor veel ouders is het waardevol om familie en vrienden de kans te geven hun kindje te zien. Het onderstreept dat hij echt heeft bestaan. Samen huilen, herinneringen maken en elkaar vasthouden kan veel steun geven. Ook voor de omgeving is het vaak belangrijk: zij krijgen de gelegenheid hun liefde te tonen en mee te rouwen.

Een herinneringsboek maken

Een herinneringsboek kan helpen om alles samen te brengen: foto’s, kaarten, brieven, afdrukjes, misschien een haarlok of medische papieren. Het hoeft niet perfect of compleet – het is jullie persoonlijke verhaal. Voor sommigen is dit boek een houvast om de draad van het leven weer op te pakken, voor anderen een manier om telkens opnieuw stil te staan bij de liefde die er wás en altijd zal blijven.