Je bent zwanger. En dat is op zich al een wonder op zich – een lijf dat een compleet nieuw mensje bouwt. Maar naast dat ontzagwekkende proces dat zich in stilte in jouw buik voltrekt, komt er ook een hele reeks zwangerschapscontroles, onderzoeken en metingen op je af. Van bloedprikken tot echo’s, van de doptone tot de 20-wekenecho, van standaardmetingen tot testen waarvoor je zélf een keuze moet maken.
Voor sommigen voelt het als een fijne vorm van begeleiding – geruststellend, dat iemand een oogje in het zeil houdt. Voor anderen voelt het soms als een medische overname van iets dat vooral heel natuurlijk aanvoelt. Waar je ook staat: het is fijn om te weten wat er allemaal wordt gedaan, en waarom. Want al die controles zijn er in de basis om één ding te bewaken: jouw gezondheid en die van je kindje.
De eerste bloedtest: wat zegt jouw lijf?
Zodra je je hebt aangemeld bij een verloskundige of gynaecoloog, volgt al snel de eerste controle: een bloedonderzoek. Vaak gebeurt dit rond de 8e tot 10e week van je zwangerschap. Geen spannende naalden-in-de-buik-taferelen – gewoon een buisje bloed uit je arm.
Wat wordt er onderzocht? Allereerst je bloedgroep en rhesusfactor (ja, die van die injectie als je rhesus negatief bent). Ook wordt gekeken of je afweerstoffen hebt tegen bepaalde infecties, zoals hepatitis B, hiv, syfilis en rodehond. Daarnaast wordt je ijzergehalte (Hb) bepaald, je glucosewaarde gecheckt (diabetesrisico) en in sommige gevallen ook je schildklierfunctie.
Deze test is volledig gratis en hoort bij de basiszorg. De uitslagen worden meestal besproken tijdens de eerste uitgebreide afspraak. Alles oké? Dan hoef je er niet meer naar om te kijken. Maar mocht er iets opvallen, dan krijg je meteen goede begeleiding.
De echo’s: gluren bij de buren
Echo’s zijn voor veel aanstaande ouders hét magische moment van de zwangerschap. Een piepklein schermpje, een koude gel op je buik – en ineens zie je daar dat kleine fladderende hartje of die wiebelende beentjes. Maar echo’s zijn meer dan alleen een mooie herinnering voor in het fotoalbum. Ze hebben een duidelijk doel. De eerste echo (vaak tussen week 8 en 10) heet de vitaliteitsecho. Die laat zien of het hartje klopt en of je echt zwanger bent van één kindje… of misschien wel twee. De termijn-echo (rond week 11–12) bepaalt nauwkeurig de uitgerekende datum, op basis van de grootte van je baby.
De 20-wekenecho – ook wel de structurele echo genoemd – is een medische screening. Er wordt gekeken naar de ontwikkeling van organen, de schedel, de wervelkolom, de ledematen en meer. Niet om een ‘perfect’ kindje op te sporen, maar om ernstige afwijkingen tijdig te ontdekken. Deze echo wordt 100% vergoed.
Soms zijn er extra echo’s nodig. Bijvoorbeeld bij een vermoeden van groeiachterstand of een verhoogd risico. Deze worden dan vergoed vanuit de basisverzekering of aanvullende verzekering, afhankelijk van je situatie.
Doptone en CTG: luisteren naar het hartje
Vanaf ongeveer week 12 kun je het hartje van je baby ook horen met een doptone. Dat is een klein apparaatje dat geluidsgolven gebruikt om het kloppende hartje hoorbaar te maken. Geen beeld, maar wel een heel herkenbaar whoosh whoosh geluid dat je meestal niet meer vergeet. Bij elke controle wordt met de doptone geluisterd of het hartje nog steeds stevig klopt. Dit duurt meestal maar een paar seconden, maar het geeft veel ouders een gerust gevoel.
Soms – vooral in het derde trimester of bij risicovolle zwangerschappen – wordt er een CTG gedaan. Dat staat voor cardiotocografie. Met plakkers op je buik wordt dan langere tijd (30–60 minuten) gemeten hoe het hartje van je baby klopt in rust én tijdens beweging of weeën. Ook je baarmoederactiviteit wordt in kaart gebracht. CTG’s worden meestal gedaan in het ziekenhuis, op indicatie.
De 13-wekenecho: kiezen of niet?
Sinds 2021 is er een extra echo bijgekomen in Nederland: de 13-wekenecho. Deze is onderdeel van een wetenschappelijke studie naar vroegere opsporing van afwijkingen. Hij lijkt een beetje op de 20-wekenecho, maar dan eerder in de zwangerschap. Je kunt ervoor kiezen om deze wel of niet te doen. Tijdens deze echo kijkt een specialist naar de ontwikkeling van de organen, het hoofdje, de ruggengraat en de buik. Ernstige afwijkingen – zoals open ruggetje of een ernstige hartafwijking – kunnen soms al worden gezien.
De 13-wekenecho is gratis, maar je moet wel expliciet toestemming geven omdat het om medisch onderzoek gaat. Twijfel je? Bespreek het dan met je verloskundige. Er is geen goed of fout. Het gaat erom dat jij doet wat bij jóu past.
Prenatale screening: NIPT, combinatietest, vlokkentest, vruchtwaterpunctie
Sommige controles kun je zelf kiezen. Prenatale screening is daar een voorbeeld van. Hiermee wordt onderzocht of er een verhoogde kans is op een chromosoomafwijking bij je baby, zoals het syndroom van Down (trisomie 21), Edwards (trisomie 18) of Patau (trisomie 13).
De NIPT (Niet-Invasieve Prenatale Test) is de meest gebruikte test. Hiervoor wordt bloed afgenomen bij jou, waarin erfelijk materiaal van de placenta zit. Daarmee kan worden bepaald of er aanwijzingen zijn voor één van deze aandoeningen. De test is betrouwbaar en veilig – geen risico voor de baby. Hij is beschikbaar vanaf week 10 en wordt aangeboden via een wetenschappelijke studie (TRIDENT-2). Je betaalt een eigen bijdrage van ongeveer €175 (prijs kan variëren).
De combinatietest – ooit de standaard – wordt nog zelden gebruikt. Het combineert een echo en bloedonderzoek, maar is minder betrouwbaar dan de NIPT.
Als er bij deze tests een verhoogd risico wordt gevonden, kun je kiezen voor vervolgonderzoek: een vlokkentest (tussen 11-14 weken) of een vruchtwaterpunctie (vanaf 16 weken). Beide onderzoeken geven zekerheid, maar brengen een kleine kans op een miskraam met zich mee. Goed overleg is dus essentieel. De kosten worden vergoed als er een medische indicatie is.
Hoe vaak zijn er zwangerschapscontroles?
Tijdens een normale, gezonde zwangerschap heb je gemiddeld 10 tot 14 afspraken bij je verloskundige of gynaecoloog. In het begin zijn deze om de vier weken, daarna om de twee weken, en in de laatste weken zelfs wekelijks. Tijdens die afspraken wordt je bloeddruk gemeten, je buikomvang gecontroleerd, het hartje beluisterd en er is altijd ruimte om je vragen te stellen.
Loopt je zwangerschap net iets anders? Dan krijg je extra afspraken. Bijvoorbeeld bij een hoge bloeddruk, eerdere complicaties of een meerling. Die extra controles worden meestal vergoed. Maar check altijd even je eigen polis of aanvullende verzekering voor de zekerheid – zeker als je specialistische echo’s of consulten bij een gynaecoloog hebt.
Worden zwangerschapscontroles vergoed?
De meeste standaardcontroles tijdens de zwangerschap vallen gewoon onder de basisverzekering. Denk aan:
– De verloskundige begeleiding
– Echo’s (termijn + 20 weken)
– Bloedonderzoek
– Urinecontrole
– Doptone
– CTG indien nodig
Wat je zelf moet betalen:
– NIPT (ongeveer € 175 eigen bijdrage)
– Vlokkentest of vruchtwaterpunctie als je zélf kiest zonder medische indicatie
– Extra echo’s zonder medische noodzaak, zoals pretecho’s
Twijfel je of iets vergoed wordt? Vraag het je verloskundige, of check even bij je zorgverzekeraar. Vaak denken mensen dat er allerlei verborgen kosten zijn, maar het meeste wordt gewoon netjes vergoed – zeker als er een medische reden voor is.
Lees ook
Rhesusfactor en zwangerschap: wat je écht moet weten
Bronvermelding
Afbeelding: 123rf.com
